Soms is het goed de economie eens van een afstandje te bekijken. Om eens
afstand te nemen van de laatste ontwikkelingen omtrent de euro of de
allerlaatste arbeidsmarktcijfers uit Amerika.
Wie daar eens een avondje voor uittrekt, komt waarschijnlijk vanzelf tot de
conclusie dat we in bijzondere tijden leven. Een tijd die misschien zelfs
wel vergeleken mag worden met de industriële revolutie.
Onzichtbare economie
Want wat is het geval? Bijna onzichtbaar neemt het belang van digitalisering
in de economie steeds verder toe. Allerlei soorten arbeid die tot voor kort
nog door mensen verricht werd, wordt meer en meer, volledig geautomatiseerd,
snel én onzichtbaar uitgevoerd door computers, routers, switches en servers.
Natuurlijk, het digitaliseringsproces is al jaren aan de gang en in die zin
niets nieuws. Maar de impact ervan wordt alsmaar groter. Eigenlijk kunnen we
onderhand wel spreken over een parallelle economie die steeds meer taken uit
de fysieke wereld overneemt. Zoals het besturen van vliegtuigen, het
geautomatiseerd verwerken van enorme aantallen financiële transacties en het
stellen van medische diagnoses.
Haven Rotterdam
Laten we voor de aardigheid eens naar de haven van Rotterdam kijken. Waar
veel van het fysiek zware werk eerder al door machines en robots werd
overgenomen, geldt nu eenzelfde ontwikkeling maar dan voor het bureauwerk.
Eerder waren het nog mensen die zich bezighielden met allerlei administratieve
rompslomp. Denkt u aan het op de hoogte stellen van andere havens van
binnengekomen ladingen. Of het berekenen hoe een containerschip qua gewicht
optimaal te beladen is. Of het voorrang geven aan een bepaalde container,
hierbij tegemoetkomend aan (gewijzigde) wensen van een specifieke
opdrachtgever.
Meer en meer wordt dit kenniswerk volledig geautomatiseerd, digitaal
uitgevoerd. Zonder dat er nog een mens aan te pas komt. Met een lagere
foutmarge en in een fractie van de tijd die het anders zou kosten. Met dank
aan de computers, routers en switches die via netwerken allemaal met elkaar
- en met andere havens, schepen en vervoersbedrijven - in contact staan.
Stijgende productiviteit
Doordat als gevolg van deze onzichtbare revolutie steeds minder mensen nodig
zijn om dezelfde hoeveelheid werk te verrichten, geldt dat de productiviteit
gestaag stijgt. Immers, een hogere productiviteit betekent niets anders dan
dat met minder mensen hetzelfde werk verricht kan worden. Een
productiviteitsstijging van 3 procent impliceert dat we voor het verkrijgen
van hetzelfde welvaartsniveau toekunnen met 3 procent minder werknemers.
Topbelegger Warren Buffett stelde de afgelopen jaren dikwijls dat 'het systeem
van de vrije markt het menselijk potentieel ontketend heeft'. En dat hij om
die reden de toekomst vol vertrouwen tegemoet ziet. Maar wat onzeker lijkt
het antwoord op de vraag te zijn of die hogere welvaart wellicht niet voor
steeds grotere groepen vrijwel onbereikbaar zal blijken...
Meer welvaart, maar voor wie?
De steeds hogere productiviteit - als gevolg van de alsmaar verdergaande
digitalisering - impliceert een hoger algeheel welvaartsniveau. Maar daarbij
lijkt het belang van de factor arbeid, anders dan bij eerdere revoluties,
steeds verder af te nemen.
Toen landbouwmachines immers in de landbouw hun intrede deden, kon massaal
werk gevonden worden in fabrieken. Toen robots vervolgens in fabrieken hun
intrede deden, gingen meer en meer mensen in kantoren werken. Maar wat nu,
nu steeds intelligentere computersystemen en netwerken ook het kantoorwerk
overnemen?
Nu de informatietechnologie inmiddels in heel wat sectoren kritische massa
bereikt heeft, ligt het in de lijn der verwachting dat deze onzichtbare
economie nog lange tijd zal leiden tot verdere productiviteitsstijgingen. En
daarmee tot een toename van onze gezamenlijke welvaart. Op een schaal die
misschien wel vergelijkbaar is met die van de industriële revolutie. Maar
onzeker is hierbij wel of een ieder hiervan zal kunnen profiteren.
Immers, het belang van de factor arbeid - ook van degenen die nu nog veilig
achter een bureautje menen te zitten - lijkt gestaag af te nemen. Een hogere
algehele welvaart dus, maar vrijwel onbereikbaar voor een groeiende groep
mensen?
Hendrik Oude Nijhuis heeft zich jarenlang verdiept in de strategieën van 's
werelds beste beleggers en is tevens oprichter van warrenbuffett.nl
over de beleggingsstrategie van Warren Buffett.
Lees ook:
Meer
artikelen van Hendrik Oude Nijhuis
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl